Беларускае кіно назаўжды

100 гадоў

з дня заснавання «Белдзяржкіно»

98 гадоў

з дня выхаду першага фільма «Белдзяржкіно»

Мы падтрымліваем беларускую культуру ў яе гучанні праз кіно. Жыццё ў Беларусі — гэта крыніца натхнення, а не абмежаванняў. Яно паходзіць з гэтай зямлі, але жыве далёка за яе межамі. Мы ведаем: беларусы носяць сваю краіну ў сэрцы — незалежна ад таго, дзе яны знаходзяцца.

Сувязь паміж беларусамі і кінематографам пачалася амаль ад зараджэння самога кіно. Гэты даўні і трывалы кантакт узнік задоўга да таго, як былі вызначаныя межы сучаснай беларускай дзяржавы.

Спачатку, у 1898 годзе, гэта была проста магчымасць паглядзець «мігценні» ў імправізаванай зале. А ўжо праз дзесяць гадоў з’явіліся першыя фільмы, знятыя беларусамі. Напачатку, што натуральна, гэта былі дакументальныя стужкі, так званыя «актуаліці». Мабыць, самая вядомая з іх — «Экскаватар — пякельная машына за Брэстскім вакзалам».

Black and white photo of a man sitting on a tractor holding a film camera, with a woman driving the tractor, under a partly cloudy sky.

Кінааператар М. Бераў падчас здымак аднаго з сюжэтаў для кіначасопіса «Савецкая Беларусь».
Крыніца: https://www.sb.by/articles/kult-kino.html

Black and white picture of a man and woman standing close face to face, smiling at each other.

«Вяртанне Натана Бэкера», 1932
Крыніца: https://www.kino-teatr.ru/kino/movie/sov/8314/foto/a17037/451845/

«Белдзяржкіно», заснаванае ў 1924 годзе, ставіла перад сабой мэту распавядаць пра беларусаў мовай кіно. Пачаткам стала стужка «Лясная быль», якая выйшла ў снежні 1926 года. Аднак перад студыяй стаялі і іншыя задачы: яна павінна была прыносіць прыбытак — дзеля гэтага і здымаліся «ўсесаюзныя» фільмы. І, безумоўна, «Белдзяржкіно» было абавязанае рэтрансліраваць ідэалагічныя пасылы Камуністычнай партыі, нават калі тыя змяняліся з году ў год.

Паколькі Беларусь была цэнтрам зоны аселасці, шмат якія сюжэты натуральным чынам уключалі яўрэйскую тэму. Асабліва вылучаецца фільм «Вяртанне Натана Бэкера» — адзіны гукавы фільм у Савецкім Саюзе, зняты і на ідышы, і на рускай мове.

Палітычныя падзеі 1920–30-х гадоў глыбока закранулі савецкую кінаіндустрыю, і мы таксама звернемся да гэтай складанай і супярэчлівай старонкі яе гісторыі.

Пасля заканчэння Вялікай Айчыннай вайны ў 1945 годзе «Белдзяржкіно» стала «Беларусьфільмам» і хутка атрымала вядомасць дзякуючы фільмам пра вайну. Найбольш вядомы з іх — жорсткі, кроўны і балючы фільм «Ідзі і глядзі». Але былі і іншыя — напрыклад, містычнае і фантастычнае «Дзікае паляванне караля Стаха».

З распадам Савецкага Саюза і з’яўленнем Рэспублікі Беларусь у беларускім кіно ўзнік своеасаблівы жанр — фільмы жахаў, якія ў народзе жартам называлі «бульбяныя хорары».

Часам мы можам падзяліцца кароткім зместам фільма, але не ставім перад сабой мэту яго ацэньваць — хіба што аналіз самога кіно здольны адкрыць нешта новае і даць глыбейшае разуменне.

Наша мэта — паказаць, як з цягам гісторыі змянялася кінатворчасць і як самі фільмы адлюстроўвалі гэтыя змены.

A black and white photograph of a large group of people gathered on the steps and balcony of a historic building, wearing early 20th-century clothing and military uniforms, with some holding musical instruments and a woman filming with a vintage camera.

На здымках фільма «Лясная быль». 1926
Крыніца: https://1prof.by/news/stil-zhizni/svinopas-ili-lesnaya-byl-kak-sozdavalsya-pervyj-film-belorusskogo-kinematografa/

Black and white scene with a man in a patterned jacket gesturing while seated next to a woman in a fancy gown with gloves, with a man standing in the background.

«Дзікае паляванне караля Стаха». 1979
Крыніца: https://telegraf.news/showbiz/kino/belarusfilm-vylozhil-otrestavrirovannyj-film-dikaya-ohota-korolya-staha/

Хто мы?

A man with short brown hair, a beard, wearing a dark suit and white shirt, standing against a plain gray background.

Яўген Булка
 Яўген мае больш за 20 гадоў досведу тэлевядоўцам, рэдактарам і крэатыўным прадзюсарам. Як акцёр, узяў удзел у больш чым 20 фільмах. Ён далучаецца да нас з багатым досведам у галіне сцэнічнага і экраннага мастацтва.

A man with short dark hair, wearing a white button-up shirt, standing outdoors with green foliage and trees in the background.

Ягор Конеў
Сын кінадраматурга і пісьменніка Фёдара Конева. Аўтар сцэнарыяў 9 пастаўленых дакументальных фільмаў. Суаўтар сцэнарыя мастацкага фільма «Палескія рабінзоны, або Цуда-выспа» (2012). Мае 30-гадовы журналісцкі і навуковы досвед.

Close-up of an older man with white hair and beard, wearing a light-colored shirt, outdoors with green trees in the background.

Фрэд Стэрн
Былы супрацоўнік Дыпламатычнай службы ЗША, тры гады жыў у Мінску. У праекце ён аб’ядноўвае сваю любоў да кіно з выдатнымі даследвальніцкімі здольнасцямі.

Асаблівая падзяка:

  • Івану Кукушкіну — за тое, што дапамог нам зрабіць першы крок.

  • Публічнай бібліятэцы акругі Фэрфакс, штат Вірджынія, асабліва філіялу Кінгстаўн і аддзелу міжбібліятэчнага абмену.

    Без вас мы б не справіліся.

Падтрымлівайце свае мясцовыя бібліятэкі!